Τα Τοπικά Συμβούλια Μνημείων (Τ.Σ.Μ.), σύμφωνα με το άρθρο 49 του Ν. 3028/2002 «Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» είναι επιστημονικά γνωμοδοτικά όργανα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, που συγκροτούνται στην έδρα κάθε διοικητικής Περιφέρειας και στις νησιωτικές περιοχές και γνωμοδοτούν για όλα τα θέματα που αφορούν σε μνημεία, χώρους και τόπους της Περιφέρειάς τους.
Ως εκ τούτου, σε κάθε περίπτωση του Ν. 3028/2002 για την οποία απαιτείται γνώμη συλλογικού οργάνου νοείται καταρχάς το Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων, εκτός βέβαια των θεμάτων που αναφέρονται στις διατάξεις της παραγράφου 5γ του άρθρου 50 του Ν. 3028/2002, για τα οποία γνωμοδοτούν τα Κεντρικά Συμβούλια του ΥΠΠΟΑ (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων, Συμβούλιο Μουσείων, ειδικό όργανο ΚΑΣ-ΚΣΝΜ).
Ειδικότερα, συγκροτούνται και λειτουργούν τα κάτωθι Τ.Σ.Μ.:
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, με έδρα την Κομοτηνή,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Στερεάς Ελλάδας, με έδρα τη Λαμία,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Κρήτης, με έδρα το Ηράκλειο,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Δυτικής Ελλάδας, με έδρα την Πάτρα,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Κεντρικής Μακεδονίας, με έδρα Θεσσαλονίκη,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Ιονίων Νήσων, με έδρα την Κέρκυρα,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Πελοποννήσου, με έδρα την Τρίπολη,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Αττικής, με έδρα την Αθήνα,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Ηπείρου, με έδρα τα Ιωάννινα,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Θεσσαλίας, με έδρα την Λάρισα,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Δυτικής Μακεδονίας, με έδρα την Κοζάνη,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Βορείου Αιγαίου, με έδρα την Μυτιλήνη,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Νοτίου Αιγαίου, με έδρα την Σύρο,
- Τοπικό Συμβούλιο Μνημείων Δωδεκανήσου, με έδρα την Ρόδο.
Τα προς γνωμοδότηση θέματα υποβάλλονται στο Συμβούλιο από τις Περιφερειακές και ειδικές Περιφερειακές Υπηρεσίες του ΥΠ.ΠΟ.Α. Η συζήτηση των θεμάτων γίνεται με βάση την Ημερήσια Διάταξη, η οποία συντάσσεται από τον Γραμματέα του Συμβουλίου, υπογράφεται από τον/την Πρόεδρο του Συμβουλίου, Πάρεδρο του Νομικού Συμβούλου Κράτους, του Γραφείου Νομικού Συμβούλου ή του Δικαστικού Γραφείου της έδρας του Συμβουλίου και δημοσιοποιείται τουλάχιστον δύο εργάσιμες ημέρες πριν από την πραγματοποίηση της συνεδρίασης. Η επιλογή των θεμάτων εξαρτάται από τη σειρά εισαγωγής τους στη Γραμματεία των Συμβουλίων.
Στις Συνεδριάσεις των Συμβουλίων μετέχουν τα μέλη τους και οι εισηγητές. Καθήκοντα εισηγητή στο Συμβούλιο εκτελεί ο κατά περίπτωση αρμόδιος Προϊστάμενος της οικείας Υπηρεσίας, ή ο κατά νόμο ορισμένος αναπληρωτής του. Οι αποφάσεις των Συμβουλίων λαμβάνονται με την απόλυτη πλειοψηφία των παρόντων μελών.
Μετά τη συζήτηση ενός θέματος, ο φάκελος της υπόθεσης επιστρέφεται στην αρμόδια Περιφερειακή ή ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία ή και στην αρμόδια Διεύθυνση και συμπληρώνεται με τη Γνωμοδότηση, που υπογράφεται από τον/την Πρόεδρο του Τοπικού Συμβουλίου. Ακολουθεί η έκδοση της Απόφασης επί του θέματος από την αρμόδια Περιφερειακή ή ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία ή από την αρμόδια Διεύθυνση, σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία αναφορικά με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και δικαιώματος υπογραφής.
Τα Τοπικά συμβούλια Μνημείων συνεδριάζουν πλην εκτάκτων και επειγουσών αναγκών μία φορά το μήνα, σύμφωνα με το άρθρο 2, παρ. 10α της υπ` αρ. πρωτ. ΥΠΠΟ/ΔΟΕΠΥ/ΤΟΠΥΝΣ/14/3698/20.1.2004 (ΦΕΚ 70/Β/20.1.2004).